Πλήρης έλεγχος των Γονιδίων BRCA1 & BRCA2

Είναι ο καρκίνος του μαστού και των ωοθηκών κληρονομικός;

Ο καρκίνος του μαστού είναι μια σύνθετη πολυπαραγοντική νόσος, η οποία οφείλεται τόσο σε γενετικούς όσο και σε περιβαλλοντικούς παράγοντες. Περίπου το 10% των περιστατικών καρκίνου του μαστού ή/και των ωοθηκών αφορούν στην κληρονομική μορφή της νόσου.

Παρόλο που τα περισσότερα περιστατικά καρκίνου του μαστού ή/και των ωοθηκών είναι σποραδικά, δηλαδή άνευ οικογενειακού ιστορικού, το 7% των περιστατικών με καρκίνο του μαστού και 11-15% των περιστατικών με καρκίνο των ωοθηκών έχουν βεβαρημένο οικογενειακό ιστορικό, δηλαδή έχουν άλλα μέλη της άμεσης ή της ευρύτερης οικογένειάς τους που έπασχαν ή πάσχουν από την νόσο. Σε αυτές τις οικογένειες η νόσος προκαλείται από βλάβες εντοπισμένες στην πλειοψηφία τους, στα γονίδια BRCA1 και BRCA2. Οι φορείς των BRCA μεταλλάξεων, ανεξαρτήτως οικογενειακού ιστορικού, υπολογίζεται ότι είναι 1 στα 500 με 800 άτομα.

Τα γονίδια BRCA1 και BRCA2 κωδικοποιούν πρωτεΐνες που παίζουν ρόλο στην επιδιόρθωση βλαβών του κυττάρου. Μεταλλάξεις στα γονίδια αυτά επηρεάζουν τη λειτουργία τους και αυξάνουν τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου μαστού, ωοθηκών και προστάτη. Τα άτομα φορείς μιας τέτοιας παθογόνου μετάλλαξης έχουν αυξημένη πιθανότητα να αναπτύξουν καρκίνο σε νεότερη ηλικία.

Το να γνωρίζετε αν είστε ή όχι φορέας μιας μετάλλαξης στα γονίδια BRCA1 και BRCA2 αποτελεί μια πολύ σημαντική πληροφορία, διότι:

• Εάν είστε ασθενής, το αποτέλεσμα της ανάλυσης αυτής δίνει τη δυνατότητα στο θεράποντα ιατρό σας να επιλέξει στοχευμένη και αποτελεσματικότερη θεραπεία καθώς και διαρκή παρακολούθηση.
• Εάν είστε υγιής, το να γνωρίζετε εάν είστε ή όχι φορέας μιας μετάλλαξης στα γονίδια BRCA1 και BRCA2 αποτελεί μια πολύ σημαντική πληροφορία, η οποία βοηθάει στην έγκαιρη διάγνωση της νόσου. Τα άτομα φορείς μεταλλάξεων στα γονίδια BRCA1 και BRCA2 έχουν αυξημένο κίνδυνο, συγκριτικά με το γενικό πληθυσμό, να εμφανίσουν καρκίνο του μαστού ή των ωοθηκών συχνά κάτω από την ηλικία των 50 χρόνων, ενώ ο κίνδυνος αυτός ανέρχεται στο 70% με 80% μέχρι την ηλικία των 70 χρόνων. Οι φορείς μεταλλάξεων στα γονίδια BRCA1 και BRCA2 έχουν επίσης αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης και άλλων μορφών καρκίνου. Ο εντοπισμός μιας μετάλλαξης στα γονίδια BRCA1 και BRCA2 δίνει τη δυνατότητα σχεδιασμού, από το γιατρό σας, μίας στρατηγικής παρακολούθησης και πρόληψης ανάπτυξης καρκίνων, τόσο στους ασθενείς όσο και στους υγιείς, οι οποίοι είναι φορείς της νόσου στην οικογένειά σας.
• Η μετάλλαξη μπορεί να κληρονομηθεί τόσο από τη μητέρα όσο και από τον πατέρα και το παιδί ενός φορέα έχει 50% πιθανότητα να κληρονομήσει τη μετάλλαξη από τον γονιό του. Επομένως, η πληροφορία που έχετε από την εξέταση αυτή δεν βοηθάει μόνο εσάς αλλά και όλη σας την οικογένεια.

Η εκτίμηση ανάπτυξης του καρκίνου του μαστού ή/και των ωοθηκών γίνεται κατ’ αρχήν με βάση το ιστορικό. Η εκτίμηση πρέπει να γίνει από ειδικούς στην γενετική του μαστού/ωοθηκών και είναι απαραίτητη τόσο η λεπτομερής καταγραφή του οικογενειακού ιστορικού, και ο σχεδιασμός του γενεαλογικού σας δένδρου, όσο και η αξιολόγηση άλλων εξετάσεων οι οποίες πιθανώς έχουν ήδη γίνει.

Διεθνώς έχουν θεσπιστεί κλινικά κριτήρια τα οποία οδηγούν στην καλύτερη επιλογή εκείνων των οικογενειών στις οποίες υπάρχει μεγαλύτερη πιθανότητα να ανιχνευτούν μεταλλάξεις όπως:

1) Οικογένειες με 2 ή περισσότερους ασθενείς με καρκίνο του μαστού ή/και των ωοθηκών κάτω από την ηλικία των 50 χρόνων ή καρκίνο των ωοθηκών σε οποιαδήποτε ηλικία.

2) Ασθενείς με καρκίνο του μαστού ή και των ωοθηκών πριν την εμμηνόπαυση.

3) Ασθενείς με καρκίνο του μαστού κάτω της ηλικίας των 30 χρόνων.

4) Άντρες ασθενείς με καρκίνο του μαστού σε οποιαδήποτε ηλικία.

5) Ασθενείς με τριπλά αρνητικό καρκίνο μαστού (triple negative breast cancer).

Ο γενετικός έλεγχος των γονιδίων BRCΑ1 και BRCA2 γίνεται με μια απλή λήψη αίματος και με τεχνικές αιχμής της μοριακής βιολογίας (NGS- Αλληλούχιση Νέας Γενιάς). Είναι προτιμότερο να υποβληθεί στην ανάλυση αυτή, άτομο που είναι

ασθενής και εφόσον εντοπιστεί μετάλλαξη τότε να γίνει ο έλεγχος και σε συγγενείς. Σε περίπτωση που δεν είναι δυνατόν να γίνει ο έλεγχος σε ασθενή, η ανάλυση μπορεί να γίνει σε υγιές άτομο της οικογένειας μετά από κατάλληλη συμβουλευτική.

Σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα θεωρείται απαραίτητος πλέον ο πλήρης έλεγχος και των δύο γονιδίων, με την ταυτόχρονη ανίχνευση μεταλλάξεων και μεγάλων ανακατατάξεων (ελλείψεων/διπλασιασμών).

Λόγω της υψηλής σπουδαιότητας της εξέτασης αυτής, ο γενετικός έλεγχος των BRCA1 και BRCΑ2 γονιδίων πρέπει να γίνεται από διαπιστευμένα εργαστήρια γενετικής και κλινικούς εργαστηριακούς γενετιστές εξειδικευμένους στη μελέτη αυτού του νοσήματος.

Σήμερα γνωρίζουμε ότι και άλλα γονίδια σχετίζονται με τον κληρονομικό καρκίνο του μαστού/ωοθηκών και οι νέες τεχνολογίες προσφέρουν την δυνατότητα ελέγχου συγχρόνως πολλών γονιδίων ATM, BRCA1, BRCA2, BARD1, BRIP1, CDH1, CDKN2A, CHEK2, EPCAM, MLH1, MSH2, MSH6, MUTYH, NBN, NF1, PALB2, PMS2, PTEN, RAD51C, RAP51D, STK11, TP53.

Yπάρχουν και άλλα σπάνιες διαταραχές που αυξάνουν τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του μαστού αλλά και άλλων μορφών καρκίνου:

• Κληρονομικός Διάχυτος καρκίνος του στομάχου CDH1 γονίδιο
• Σύνδρομο Cowden PTEN γονίδιο
• Σύνδρομο Peutz Jeghers STK11 γονίδιο
• Συνδρομο Li-Fraumeni TP53 γονίδιο
• Νευροινωμάτωση τύπου 1 NF1 γονίδιο

• EDTA γενική αίματος (2,5cc–5cc)
• Ιστός Βιοψίας

Διατηρείται στους 2–8°C μέχρι τη μεταφορά του στο εργαστήριο.

25-30 ημέρες (Σε επείγοντα περιστατικά κατόπιν συνεννόησης )