Μοριακός Προγεννητικός Καρυότυπος σε Δείγμα Τροφοβλάστης - Αμνιακού Υγρού

Τα χρωμοσώματα είναι οι μονάδες από τις οποίες αποτελείται το γενετικό υλικό (DNA) και είναι φυσιολογικά 46 σε αριθμό, οργανωμένα σε 23 ζεύγη σε κάθε κύτταρο του σώματος. Σε κάποια γενετικά σύνδρομα ο συνολικός αριθμός των χρωμοσωμάτων είναι λανθασμένος. Για παράδειγμα, στο σύνδρομο Down (τρισωμία 21), τα χρωμοσώματα είναι 47 γιατί υπάρχει ένα επιπλέον χρωμόσωμα 21.

Ο κλασικός καρυότυπος μελετά τον συνολικό αριθμό και δομή των χρωμοσωμάτων. Δίνει τη δυνατότητα ανίχνευσης αριθμητικών ανωμαλιών των χρωμοσωμάτων (ανευπλοειδίες) και επιπλέον ανιχνεύει δομικές ανακατατάξεις και ελλείψεις ή διπλασιασμούς μεγάλων τμημάτων τους. Δεν έχει όμως τη δυνατότητα να ανιχνεύσει πολύ μικρές ελλείψεις και διπλασιασμούς που ως γνωστό σχετίζονται με ορισμένα σοβαρά γενετικά νοσήματα και σύνδρομα, όπως π.χ. το σύνδρομο Di George. Έχει δε παρατηρηθεί ότι περίπου 15-20% των παιδιών με νοητική και ψυχοκινητική υστέρηση, ή/και συγγενείς ανωμαλίες καθώς και παιδιά στο φάσμα του αυτισμού που έχουν φυσιολογικό καρυότυπο, παρουσιάζουν μικρού μεγέθους αλλαγές στα χρωμοσώματα, που είναι ορατές μόνο με Μοριακό Καρυότυπο.

Ο Μοριακός Καρυότυπος με την τεχνική του συγκριτικού γενωμικού υβριδισμού με μικροσυστοιχίες (CGH arrays) προσφέρει τη δυνατότητα ανίχνευσης μικροελλείψεων ή μικροδιπλασιασμών σε όλο το γονιδίωμα (όλα τα χρωμοσώματα) με αναλυτική και ανιχνευτική ικανότητα 100 με 1000 φορές μεγαλύτερη από αυτή του κλασικού καρυοτύπου.

Ταυτόχρονα, ο ειδικός σχεδιασμός επιτρέπει τη στοχευμένη διερεύνηση συγκεκριμένων περιοχών του γενετικού υλικού που σχετίζονται με πολύ γνωστά σοβαρά γενετικά σύνδρομα/νοσήματα. Με τον Μοριακό Καρυότυπο μπορεί να γίνει ανίχνευση για περισσότερες από 500 περιοχές γνωστής κλινικής σημασίας. Οι χρωμοσωματικές αυτές ανωμαλίες είναι πιθανό να οδηγήσουν στη γέννηση παιδιών με συγγενείς ανωμαλίες, νοητική ή/και ψυχοκινητική υστέρηση και διαταραχές συμπεριφοράς.

Σε κυήσεις υψηλού κινδύνου ή/και παρουσία υπερηχογραφικών ευρημάτων στο έμβρυο, ο Προγεννητικός Μοριακός Καρυότυπος ανιχνεύει σημαντικές ανωμαλίες γνωστής κλινικής σημασίας σε ποσοστό περίπου 8-12% επιπλέον αυτών που θα ανιχνεύονταν με τον κλασικό καρυότυπο. Αντίστοιχα σε κυήσεις χαμηλού κινδύνου το ποσοστό είναι περίπου 1,5-3%. Τα ποσοστά αυτά είναι εξαιρετικά σημαντικά.

Ο Προγεννητικός Μοριακός Καρυότυπος επομένως ανιχνεύει σύνδρομα και άλλες γενετικές ανωμαλίες και σε μια κατά τ’ άλλα φυσιολογική κύηση και χωρίς συνήθως να υπάρχει προηγούμενο ιστορικό ή υπερηχογραφικά ευρήματα. Επομένως, ο Προγεννητικός Μοριακός Καρυότυπος μπορεί να γίνει σε όλα τα δείγματα που απαιτούν προγεννητικό έλεγχο. Ωστόσο, οι πιο κοινές ενδείξεις για Προγεννητικό Μοριακό Καρυότυπο είναι:

• Υπερηχογραφικά ευρήματα (π.χ. αυξημένη αυχενική διαφάνεια, ενδομήτρια καθυστέρηση ανάπτυξη του εμβρύου, συγγενείς καρδιοπάθειες, ανατομικές ανωμαλίες)
• Οικογενειακό ιστορικό χρωμοσωματικών ανωμαλιών
• Οικογενειακό ιστορικό ατόμων με νοητική στέρηση αγνώστου αιτιολογίας
• Προηγούμενη κύηση ή γεννημένο παιδί, με παθολογικά ευρήματα στον καρυότυπο
• Ιστορικό καθ΄ έξιν αποβολών
• Επιθυμία των γονέων

Τεχνικά αυτό είναι εφικτό, όμως τα δεδομένα των επιστημονικών μελετών οδηγούν στο συμπέρασμα ότι, τουλάχιστον σήμερα, ο Μοριακός Καρυότυπος πρέπει να γίνεται παράλληλα με τον κλασικό. Ο Μοριακός Καρυότυπος ανιχνεύει ουσιαστικά περισσότερο (διπλασιασμός) ή λιγότερο (έλλειψη) γενετικό υλικό σε σχέση με το φυσιολογικό. Δεν μπορεί να ανιχνεύσει ανακατάταξη του γενετικού υλικού χωρίς απώλεια ή αύξηση, όπως οι ισοζυγισμένες μεταθέσεις χρωμοσωμάτων. Επίσης, δεν μπορεί να ανιχνεύσει χαμηλού ποσοστού μωσαϊκισμό και τριπλοειδίες. Αυτές οι διαταραχές κατά κανόνα ανιχνεύονται με τον κλασικό καρυότυπο και οι πληροφορίες αυτές είναι σημαντικές τόσο για την υγεία του εμβρύου όσο και για τον οικογενειακό προγραμματισμό (επόμενο παιδί κλπ).

Η μεγάλη αναλυτική δυνατότητα της τεχνικής αυτής αποκαλύπτει σε ορισμένες περιπτώσεις ευρήματα άγνωστης κλινικής σημασίας που δεν μπορούν με την σημερινή διεθνή γνώση της γενετικής να ερμηνευθούν εύκολα και με σαφήνεια.

Προκειμένου να αξιολογηθεί περαιτέρω το εύρημα, είναι απαραίτητη η εξέταση του γενετικού υλικού των γονέων καθώς και κατάλληλη γενετική συμβουλή. Για το λόγο αυτό γίνεται λήψη αίματος από τους γονείς. Επίσης σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί με τον Μοριακό Καρυότυπο να διαγνωσθεί γενετικό νόσημα που ενώ δεν θα επηρεάσει την υγεία κατά την βρεφική ηλικία μπορεί να εμφανίσει συμπτώματα άγνωστης βαρύτητας σε μεγαλύτερη ηλικία (νόσος που εμφανίζεται αργότερα στη ζωή, όπως ορισμένες πολυνευροπάθειες). Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί και ένας γονέας να έχει το ίδιο νόσημα και να μην το γνωρίζει γιατί δεν έχει εμφανίσει ακόμη συμπτώματα.

Για τους λόγους αυτούς οι γονείς θα πρέπει να έχουν σωστή ενημέρωση και να έχουν κατανοήσει πλήρως τις δυνατότητες της εξέτασης, ώστε να επιλέξουν εξ’ αρχής για ποια ευρήματα θέλουν να ενημερωθούν. Εάν οι γονείς δεν θέλουν να γνωρίζουν κάποιες πληροφορίες θα πρέπει να το συζητήσουν με τους θεράποντες ιατρούς και τους συμβούλους γενετικής.

Το Κέντρο Γενετικής και Γενωμικής ΆλφαLAB έχει λάβει πιστοποίηση ISO 15189:2007 σύμφωνα με τα κριτήρια του Εθνικού Συστήματος Διαπίστευσης (ΕΣΥΔ).