Πολυγονιδιακός Έλεγχος Καρκίνου Παχέος Εντέρου

Πολυγονιδιακός έλεγχος για κληρονομικό καρκίνο του παχέος εντέρου με τη μέθοδο NGS ( Next Generation Sequencing). Τα γονίδια που ελέγχονται είναι τα:

• APC
• EPCAM
• MLH1
• MSH2
• MSH6
• MUTYH
• PMS2
• PMS2CL(1)
• PTEN
• STK11

Η οικογενής πολυποδίαση (Familial Adenomatous Polyposis-FAP) νόσος χαρακτηρίζεται από την παρουσία εκατοντάδων έως και χιλιάδων πολυπόδων στο παχύ έντερο αλλά και στο ορθό, κατά τη δεύτερη δεκαετία της ζωής του ατόμου. Σχεδόν όλοι οι ασθενείς θα αναπτύξουν καρκίνο του παχέος εντέρου εάν δεν διαγνωσθούν εγκαίρως και δεν ακολουθήσουν την κατάλληλη θεραπεία σε πρώιμο στάδιο. Το 15% του συνόλου των περιπτώσεων καρκίνου του παχέος εντέρου είναι κληρονομούμενα με την οικογενή πολυποδίαση του παχέος εντέρου (FAP) να ευθύνεται για το 1% περίπου των περιστατικών.

Η ηπιότερη μορφή της ασθένειας (attenuated FAP- AFAP) χαρακτηρίζεται από την παρουσία πολύ μικρότερου αριθμού πολυπόδων (10 – 100). Οι πολύποδες αναπτύσσονται κατά την τρίτη δεκαετία της ζωής του ατόμου ενώ ο ασθενής εμφανίζει καρκίνο στην τέταρτη ή πέμπτη δεκαετία της ζωής του.

Η πλειονότητα των FAP ασθενών έχει βεβαρημένο οικογενειακό ιστορικό με πολύποδες και καρκίνο του παχέος εντέρου.

Η οικογενής πολυποδίαση οφείλεται συνήθως σε μεταλλάξεις του ογκοκατασταλτικού γονιδίου APC, Τα άτομα που έχουν κληρονομήσει μια μετάλλαξη στο γονίδιο APC έχουν 100% πιθανότητα να εμφανίσουν κακοήθεια, όμως οι πιθανότητες αυτές μειώνονται σημαντικά εάν υποβληθούν σε αποκάλυψη της νόσου έγκαιρα, γίνει δηλαδή προσυμπτωματικός έλεγχος και επιλεγεί θεραπευτική προσέγγιση.

Ένα 25% περίπου φέρει μεταλλάξεις στο γονίδιο ΜUTYH. Η νόσος κληρονομείται με αυτοσωμικό υπολειπόμενο χαρακτήρα, δηλαδή χρειάζονται δυο αντίγραφα του μεταλλαγμένου γονιδίου για να νοσήσει ένα άτομο και οι γονείς του είναι ασυμπτωματικοί φορείς της νόσου. Οι ασθενείς με μεταλλάξεις στο ΜUTYH έχουν κλινική εικόνα παρόμοια με την ηπιότερη μορφή της οικογενούς πολυποδίασης.

Υπάρχουν και άλλα σπάνιες διαταραχές που αυξάνουν τον κίνδυνο ανάπτυξης ανάπτυξη πολυπόδων αλλά και άλλων μορφών καρκίνου του γαστρεντερολογικού.

Κληρονομικός Διάχυτος καρκίνος του στομάχου CDH1 γονίδιο

Σύνδρομο Cowden PTEN γονίδιο

Σύνδρομο Peutz-Jeghers STK11 γονίδιο

Σύνδρομο Νεανικής Πολυποδίασης (Juvenile polyposis syndrome) SMAD4 και BMPR1A γονίδια

Η πολυποδίαση που σχετίζεται με τη διόρθωση της πολυμεράσης ( PPAP ) (e polymerase proofreading– associated polyposis (PPAP)) POLE και POLD1 γονίδια.

Πολυποδίαση σχετιζόμενη με το γονίδιο NTHL1

Κληρονομικό σύνδρομο μεικτής πολυποδίασης (Hereditary mixed polyposis syndrome (HMPS)) GREM1 γονίδιο

Σύνδρομο υπερπλαστικών πολυπόδων (serrated (hyperplastic) polyposis syndrome) RNF43 γονίδιο

Υπάρχουν ακόμη πολλά γονίδια για τα οποία υπάρχουν ενδείξεις ότι σχετίζονται με τη ανάπτυξη πολυπόδων του γαστρεντερολογικού και της προδιάθεσης του καρκίνου του εντέρου πχ

(ATM, AXIN2, GALNT12 κλπ).

Παραπομπή για γενετική αξιολόγηση και γονιδιακό έλεγχο για σύνδρομα κληρονομικής πολυποδίασης θα πρέπει να γίνεται σε ασθενείς με δέκα ή περισσότερους αδενωματώδεις πολύποδες του παχέος εντέρου ή δύο ή περισσότερους αιματωματώδεις πολύποδες. Οι πολύποδες σε άλλα μέρη του γαστρεντερικού σωλήνα, οι πολύποδες σε νεαρά άτομα, το οικογενειακό ιστορικό πολυποδίασης και οι πολλαπλοί καρκίνοι του γαστρεντερικού θα πρέπει επίσης να εγείρουν ανησυχία για τα σύνδρομα κληρονομικής πολυποδίασης. Η συγκεκριμένη πάθηση συχνά καθορίζεται από έναν συνδυασμό κλινικής εκτίμησης, διερεύνησης του οικογενειακού ιστορικού, ανασκόπησης παθολογίας πολύποδων και ελέγχου γονιδίων (germline) στο περιφερικό αίμα του ασθενούς.

Το να γνωρίζετε αν είστε ή όχι φορέας μιας μετάλλαξης σε ένα από τα γονίδια που σχετίζονται με το Κληρονομική πολυποδίαση του παχέος εντέρου και τα Σύνδρομα πολυποδίασης του γαστρεντερολογικού αποτελεί μια πολύ σημαντική πληροφορία, διότι:

• Εάν είστε ασθενής, το αποτέλεσμα της ανάλυσης αυτής δίνει την δυνατότητα στον θεράποντα ιατρό να επιλέξει στοχευμένη και αποτελεσματικότερη θεραπεία καθώς και διαρκή παρακολούθηση.
• Εάν είστε υγιής, το να γνωρίζετε εάν είστε ή όχι φορέας μιας παθολογικής μετάλλαξης σε γονίδια προδιάθεσης ανάπτυξης πολυπόδων και καρκίνου αποτελεί μια πολύ σημαντική πληροφορία, η οποία βοηθάει στην έγκαιρη διάγνωση της νόσου. Παραδείγματος χάριν, τα άτομα φορείς μεταλλάξεων στο γονίδιο APC που οδηγεί στην Οικογενή Πολυποδίαση του παχέος εντέρου υποβάλλονται εγκαίρως σε προφυλακτική κολεκτομή από την ηλικία περίπου των 12 ετών, καθώς ο κίνδυνος καρκίνου παχέος εντέρου ως την ηλικία των 45 ετών αγγίζει το 100%.
• Η μετάλλαξη μπορεί να κληρονομηθεί τόσο από την μητέρα όσο και από τον πατέρα και το παιδί ενός φορέα έχει 50% πιθανότητα να κληρονομήσει τη μετάλλαξη από τον γονιό του. Επομένως, η πληροφορία που έχει κάποιος από την εξέταση αυτή δεν βοηθάει μόνο εσάς αλλά και όλη την οικογένειά σας.
• Σε κάποιες περιπτώσεις ανάλογα με το γονίδιο ο τρόπος κληρονόμισης επιβάλει τον έλεγχο του/της συντρόφου κατά τον οικογενειακό προγραμματισμό προκειμένου να επιλεχθούν οι δυνατότητες του προγεννητικού ελέγχου ή της Προεμφυτευτικής γενετικής διάγνωσης.

Ο Μοριακός Έλεγχος των γονιδίων γίνεται με μια απλή λήψη αίματος. Είναι προτιμότερο να υποβληθεί στην ανάλυση αυτή άτομο που είναι ασθενής και εφόσον εντοπιστεί μετάλλαξη τότε να γίνει ο έλεγχος και σε συγγενείς. Σε περίπτωση που δεν είναι δυνατόν να γίνει ο έλεγχος σε ασθενή, μπορεί να γίνει η ανάλυση σε υγιείς μετά από κατάλληλη συμβουλευτική.

• EDTA γενική αίματος (2,5cc–5cc)

Διατηρείται στους 2–8°C μέχρι τη μεταφορά του στο εργαστήριο.

25-30 ημέρες (Σε επείγοντα περιστατικά κατόπιν συνεννόησης )